MADAGASIKARA FAHAGOLA SY FAHA MPANJAKA : Tohiny (NY Andri-Fara)

tohiny...
Avy amin'ny Vondrona Manankasintsara, izay navoakan'Andriamatoa Nomenjanahary Rado fantatra amin'ny solon'anarana hoe Rado Ampinga dia toy izao :
Manankasina → Malagasy ;
Manankasintsara → Madagasikara ;
Maro be tsy tambo isaina ny teny toy izany, fa raha ny hoe : Malagasy , dia azo heverina fa fiovana avy amin'ny Manankasy. Dia toy izany ihany koa ny hoe Madagasikara → Manankasintsara. Ny teny hoe Hasina aloha dia Hasy ihany, araka ny tenim-paritra.
Ny iraisan’ny rehetra na ny mpanjanaka izany na ny voazanaka dia eo amin’ny lafiny filalaovana sy fanovàna teny, fiteny, dia ny fandikana na fampifandraisana ny feo, mba hifandraika amin’ny tenin-drazany na ny calque phonétique . Raha tsy hilaza afa - tsy ny : screw driver → sokodrevo = tournevis . Amin’io teny Sokodrevo io anefa dia tsy very mihintsy ireo hevitra roa: sokotra + revo, izay marihina fa ( calque phonétique ) avy amin'ny teny Anglisy. Dia amin’ny alalan’izany rehetra izany no vao maika nanamafy ny fahaverezan’ny hevitra fototra dia ny teny Manankasy izany. Satria raha zohina ireo rehetra ireo dia ( calque phonétique ) avy amin’ireo mpanjanaka ary nohagasiana indray avy eo ara-pomba fitenenana. Manankasy dia noraisin’ny mpanjanaka ho Mal gache ary nohagasiana ho malagasy.
Azo resahana daholo ny hoe Madagascarois , Madeigascar , Madaghosh, Madegasy sy Malakh + gaz sns… saingy izao ireto misy ohatra vitsivitsy mba afahantsika mandinika sy misaintsaina :
Any aoriana any dia mety hilaza ireo taranaky Manankasintsara fa avy amin’ny teny Anglisy ireo voambolana ireo (sokotra, revo, mailaka, anterina, eto, lefitra, raitra …). Kanefa dia tenintsika Manankasina mangarahara daholo no nampiasaina mba ampifandraika ara-keviny. Araka ny volazan'i L. Ramaroson tao amin'ny Teto an'ivon'ny Riaka , dia efa nisy olona nonina ihany teto Madagasikara tany amin'ny Roarivo taona talohan'i Jesoa Kristy , tany ho any, saingy mbola vitsy dia vitsy ny teto tamin'izany. Ny Vazimba no voalaza fa nonina teto amintsika voalohany indrindra, dia ny taranak'ireo olona ireo izany no tondroina amin'io anarana io voalohany, fa voatondro ho Vazimba koa ireo Aziatika na Indonezianina efa nanomboka niorim-ponenana teto Madagasikara hatramin'ny taonjato voalohany taorian'i Jesoa Kristy. Saingy nandritry ny taonjato faha-12 ka hatramin'ny faha-16 , vao tena nisy fifindra-monina rodobe, ary notondroina ho Vazimba ireo olona efa teo taloha. Tsy azo hadinoina koa anefa fa efa nivezivezy tamin'ny morontsiraka ny Arabo , hatramin'ny taonjato faha-8 taorian'i Jesoa Kristy. Tsy dia misy zavatra fantatra firy momba ireo Vazimba hatramin'izao, fa ny antsoin'ny olona ho vazimba koa dia ireo milevina amin’ny fasana efa tsy misy mpamoha sy tsy misy mpahatsiaro intsony.

10
Koa , aoka ho anjaran'ireo arkeologa ny manamarina izany raha misy sahy mamoha ireny fasana ireny , ka hanao fanamarinana siantifika, fa tsy maintsy maro ny zavatra miara-milevina amin'izy ireo ka hanaporofo ny dingana tratran'izy ireo teo amin'ny haitao sy ny fomba amam-panao, izay mety ho re sy fantatra tokoa eo amin'ireo tantaran-drazana toy ny angano na tantara hafa nifandovana isam-paritra. Ny Taimbalimbaly no voalaza ho tompon'ny tany hoy ny tantara, ary fiompiana akoho sy voly saonjo ary fihazana mbamin'ny jono no foto-pivelomany, nivelona tamin'ny tavy kosa ireo olona tonga taty afara , koa izany no nahafongotra ny ala teto amintsika . Hatramin'ny taonjato voalohany taorian’i Jesoa Kristy , dia tsy nazava loatra ny tena tantaran'i Madagasikara. Tsy azo hadinoina fa ao amin’ny alan’ny Tsitongambarika ( Andohaela ) , any Faradofay any toa misy karazan’olon - dia atao hoe : Omba sa ireo ihany no Mikea .
Tsisy nahitana taratra fa nisy karazan'olombelona niaina talohan'io fotoana io, ka nahatonga ny fieritreretana fa tsy nanana fiandohan-tantara ity Nosy ity. P. Laforgue , izay mpandalina tantara dia nanambara fa ; toe-javatra hafa kely izany, nefa dia izay no zava-misy . Na ny nanazavana ny fiavian'ireo sy ny fotoana tena nipoirany aza dia tsy voalaza mazava. Maro ny soso-kevitra naroso, isan'izany ny an'i G. Grandidier, mpikaroka, nilazana fa ny Malagasy dia Indo-melaniziana, nisy nifandraisany tamin'ny olona avy tao Papoazia.
Ny Governora Deschamps , kosa dia nihevitra fa nisy ireo tatsambo izay niatrika ny Ranomasimbe Indiana , ka izany no niheverany fa ny indoneziana dia niala avy tany India sy ny sisin'i Afrika izay toerana nakan'izy ireo ny mainty hoditra. Rehefa izany dia nitohy tamin'ny sisin'i Afrika ny fifanakalozana mandra-pahatongan'ny fotoana nampatanjaka ny Arabo teo amin'ny fifamoivoizana an-dranomasina.
Araka ny hevitr'i Deschamps noho izany, ny malagasy hatramin'ny fahagola dia fifangaroan'ny indoneziana sy afrikana, na eo amin'ny fiteniny na eo amin'ny fomba amam-panao, ary niampy tsikelikely ireo maleziana, Hindò, Arabo, ary Eoropeana.
Maro ireo tantsambo nandalo ny morontsirak'i Madagasikara; tao ny Arabo, i Marco Polo, i Vasco de Gama, ireo Portogey Pereira sy d'Acunha, de Gonneville,... fa tsy voalaza mazava na tena niantsona tamin'ny tany malagasy izy ireo na tsia.Ny fikarohana tsy miorona dia miteraka savorovorom-pandalinana ho an’ny mpianatra , indrindra fa ny mpikaroka . Voaresaka mantsy fa ny vahiny , izay nanoratra ny mahakasika ny Gasy , dia natao tandrametaka avokoa , satria nafenina taminy ny maha izy azy sy ny maha Malagasy azy . [ Noheverina ho toy ny tsy misy kanefa , rehefa nosavasavaina ny raviny dia hita ihany ny fototra nitomboany sy naniriany . Niainga ho Gasy ary notovanana Mala ilay Gasy . Ny Mala dia midika fahendrena lalina tsy lany tovozina . Gasy dia maneho ambo-po ambony feno hevi-dalina mirakitra soatoavina tsy hay takarina .*****]

11
1. 3 Ny Mponina :
Ny hany fantatra sy azo ambara dia efa nisy teto Madagasikara , matoa nisy izao taranaka fara aman-dimby izao. Koa andeha ary ho fantarintsika izy ireo
Sary mampiseho ny Firenena nivoaka tamin’io « Nusantara »
1.3.1 Ny Tompon-tany
Ny lovan-tsofina Malagasy no nanambara ny vazimba [1] ho voalohany teto Madagasikara . Ny angano aza moa dia naneho an-dRapeto sy Rasoalao ’mbamin-dry Darafify, ity farany ity anefa dia voalaza fa anaram-poko iray atsy Afrika, kanefa araka ny hevitry ny mpikaroka dia olona zeny, mainty botabota sy fonentanentana izy ireo . Tsy izany anefa no mitranga tamin’ireny angano ireny, fa olona lavabe sy ranjanana ary matanjaka . Ny tena marina anefa na ny manakaikaiky ny marina dia olon-dia ihany ireo voalohany teto. Ny 90 % ny tany teto mantsy dia rakotr’ala avokoa ary nitoetra sy niaina tamin’izany ny vazimba. [1] Ambany toetra sy baribariana, biby fiainana.
Ny ankamaroan’ny foko 18 , dia naneho ny isam-pokony ho nivoaka tamin’izany. Toy ny Taimbalimbaly ohatra, izay niavian’ny foko Betsileo. Amin’ny ankapobeny anefa dia ireny no heverina ho olon’ny fahagola, fa ny taty aoriana no nambara fa Ntaolo. Diniho manokana ny fiainan-dry Mikea any atsimo.


12

Talohan’ny Taon-jato faha 16, dia fantatra araka ny fanambaran’ny ao Marovoay - Boeny, eo amin’ny PK12, fa ny Kibosy izay razamben’izy ireo no voalohany teto Madagasikara.
Ahitana azy ireo Nosy nanodidina ny Firenena sy akaiky tokoa antsika, toy ny : Nosy Manga, Nosy Baly, Nosy Makamba, Nosy Kingany, Nosy Ambariotelo, Nosy Mahiloha, Nosy Langany ary Mahajanga. Nifanerasera tamin’ireo Firenena Manodidina azy any ivelan’ny ranomasina izy ireo, tamin’ny alalan’ny lakana na lakam-bezo entin’ny rivotra. Tao Afrika: ( Sofala, Kilimany, Kilioà, Zanzibara, Mombasa, Molindi, Mogadotso, Monomotora, Zimbaboe, Pempa, Mafia, Lamo, Kilifi, Pate, Kismaio, Daraoa.) Tao Persia:
( Ormozy, Shirazy, Mansira, Alexandria.) Tao Arabia: ( Mosikaty, Lemena, Hadramaoty: Omany.) Tao India: ( Dio, Gojaraty, Malabary, Shina.)
Ireo Kibosy ireo dia nanana ny taranany atao hoe : Betaolo .
Inona no azonao tsoahina raha hiverenana ny taon-jato faha-14, tany ho any , fony mbola rakotr’ala ny Nosintsika ?
Ohatra velona lazaiko amintsika ity . Mahaditra. Fokontany iray midadasika sy lehibe , ao anatin’ny Firaisam-pokontan’i Mahaditra ihany ao amin’ny Faritanin’ny Fianarantsoa . Somary avoavo toerana. Mahatsinjo an’ilay tendrombohitra manan-tantara. Feno vondrona maniry sy rakotr’ala, izay nahavery anarana azy ho Ambondrombe.[2]
Niasa tamin’iny faritra iny izahay ary ny any ; dia milaza fa mbola misy olon-dia any, mitafy tapaka sy mivelona ao an’ala ao, kanefa lazaina fa fonenan’ireo avelon’ny maty..., mifangaro ny tantara , kanefa dia niaina sy nahita maso ny zava-nitranga izahay. Olona miresaka sy mifanerasera kanefa tsy hitanao maso akory ; misy maka ny zavatra apetraka eo an-dalana kanefa tsy misy olona ....


Fitondrana entana namidy fahizay.


13
--------