MADAGASIKARA FAHAGOLA SY FAHA MPANJAKA .....Tohiny (NY Andri-Fara)

MADAGASIKARA FAHAGOLA SY FAHA MPANJAKA .....Tohiny
1.7.1 Ireo Fanjakana madinika nitsitokotoko :
Ny Fanjakana Androy :
Izy dia fanjakana nizarazara ihany koa ; ary niady matetika ka naha leo monina ny hafa tanteraka sy nampifindrafindra vohitra azy ireo :
Andriamanara ( 1500 )
Andriamanonarivo ( 1540 ); tao Belanky no renivohim-panjakany ary izy no nisolo an-drainy amin’ny maha lahimatoa azy .
Andriamamory : Izy dia nanjaka , tao Karimbola .
Andriamififarivo ( 1600 - 1650 ) : Nitoetra , tao Belanky .
Andriamanongarivo ( 1643 - 1701 ) : Nanjaka tao an-dohan’i Manambovo izy.
Andriankirindra ( 1701 - 1717 ) no voalaza fa nanjaka tao atsinanan’i Manambovo .
Andriamananjaka ( 1717 ) : Zana-drahalahin’Andriankirindra izy io nampanjakaina io .
Andriamahavarina ( 1702 ) : Mpanjaka Antandroy izy .
Andriamanenoarivo : Nanjaka tamin’ny taonjato faha 18 izy .
Andriamahavelonarivo ( 1850 ) : Manjaka tao Androy .
Andriamandalintany : Nanjaka tao ambondro .
Andriamaneloarivo ( 1825 - 1845 ) : Nanjaka tao Vohitsaombe .
Andriamanafotsarivo : Nanjaka tao Antambaro .
Ireto Vondron’olona maromaro ireto dia nifindra tany androy ; kanefa dia nisy tamin’izy ireo no niady , ka tsy nikatsaka fandresena fotsiny fa tena naka fahefana sy fanjakana mihitsy. Teo ihany koa ireo nandositra tany amin’ny tany niaviany noho ny adidy sy ny hetra ary ny fandosirana trosa na koa noho asan-jiolahy isan-karazany ( Ny Antambaro ; Ny Renivave ; Ny Analave; Ny Antesomangy ; Ny Sahivohitra ; Ny Anjeka ; Ny Tsimanato ; Ny Mahatomitsy ; Ny Esila ; Ny Zavindravony ; Ny Amparehesa ; Ny Antemokafo ; Ny Tamboroho; Ny Ambonitaka ; Ny Antezaha ; Ny Zafindramanara ; Ny Antambandintsy ; Ny Antambaly ; Ny Maroaloka ; Ny Analavondrove ; Ny Zafitsifaly ; Ny Tsiembalala : Ny Zafindramalo ; Ny Zafindravalo )

Ny Fanjakana Mahafaly :
Andriamaroserana , no mpanjakany. Tombanana tany amin’ny taon-jato faha 16 . Tany ho any izany : 1540 – 1560 . Nizarazara fanjakana maromaro tsy niray hina ny Mahafaly ; ka nahatonga ny fanjakana halemy izany
Ireto avy ireo Mpanjaka tao amin’ny Fanjakan’Ilinta ; vao niamboho ny Mpanjaka Andriamaroserana.
Andriamanday : ( 1560 - 1580 )
Andriamasinalina : ( 1580 - 1600 )
Andriampanolehana : ( 1600 - 1643 )


85
Andriamanditsakarivo : ( 1644 - 1664 )
Andriambolamena : ( 1664 - 1680 )
Andriamanisoarivo : ( 1681 - 1700 )
Andriantomponarivo : ( 1700 - 1740 )
Andriamanahaka : ( 1745 - 1765 )
Andriambeony : ( 1766 - 1796 )
Solontany : ( 1796 - 1822 )
Ebiby : ( 1822 - 1852 ) : Tao Itampolo, no namindrany ny renivohiny rehefa nanjaka izy .
Lahisalama : ( 1853 - 1889 ) : Nandimy an-drainy , ary tsy nankatoa ny fifanekena tamin’ny Frantsay atao hoe : “ Vicomte de Fleuriot ” ny volana Aogositra 1859 , izy.
Tsiveranga ; ( 1890 - 1924 ) : Efa nihavery ny fanjakan’Ilinta tamin’ny androny ary niha osa tanteraka izany.

Ny fanjakan’ny Menarandra :
Andriamandembarivo : tany ho any amin’ny taona 1680 – 1700
Tsimanandy : ( 1700 - 1760 ) :
Itrimo : ( 1760 - 1800 ) :
Bahary : tombanana tany amin’ny taona 1800 – 1830
Tsiampody : 1830 - 1860
Efa nihalefy ny fanjakana tamin’io Mpanjakan’ny Menarandra io ; ary loza nitatao ho azy ny nanekeny ny hanorenan’ny Frantsay Toby tao Ampanihy .
Ireto kosa ireo vondron’olona nanana ny sata manokana , izay nananany , fa tsy mba niraisany tamin’ny Foko Mahafaly , kanefa tsy nanangana fanjakana ho azy : ( Ny Teafo ; Ny Renitany ; Ny Soanavela ; Ny Folohazomanga ; Ny Valohazomanga . )

Ny Fanjakana tao Oninalahy :
Herontany : ( 1810 - 1850 ) : Tao Manera sy Beony , ny renivohim-panjakany
Refiafy : ( 1851 - 1889 ) : Nandimby azy io zanany io ary nanitatra ny fanjakana
Lahitafika : ( 1889 - 1890 ) : Izy dia rahalahiny Refiafy izay nampanjakaina handimby azy .
Refotaka : ( 1990 - 1922 ) : zanany no nandimby azy , rehefa nisy namono Lahitafika , Mpanjaka rainy ary niara nihevi-draharaha taminy Idama zandriny raha ny marina niara nitondra taminy mihitsy

Ny Fanjakana tao Sakatovo :
Andriamanindriarivo : ( 1645 – 1689 ) : Mpanjakan’ny Manondroarivo , izy izay fanjakana kely indrindra tany Mahafaly


86

Andriampangorohoroarivo : ( 1689 - 1776 )
Andriamanalinarivo : ( 1776 - 1812 )
Fahanandro : ( 1812 - 1847 )
Fihono : ( 1847 - 1895 )
Voriandro : ( 1895 - 1923 )

Ny Fanjakana ny Fiherenana :
Nisy Foko maromaro ihany koa niara nanjaka tamin’io Fanjakana tany Fiherenana io. Izy dia mitondra ny anaran’ilay reniranon’i Fiherenana ary midadasika ihany. Ny Vondron’olona atao hoe : Andrevola , no maro tao sy nahery indrindra , izy no azo lazaina nanambatra ireo vondron’olona marobe ireo ho iray
Ny Fanjakana Masikoro :
Ratsiongarike : ( 1435 - 1405 )
Lahiraike : ( 1405 - 1514 )
Ramisalahihabobo : ( 1514 - 1526 )
Rakeoheo ; ( 1526 - 1540 )
Bararatavokoke : ( 1540 - 1570 )
Andriamanampotany : ( 1570 - 1610 )
Andriamanozonarivo : ( 1610 - 1630 ) : Izy no nadimby an-drainy tamin’ny fanjakana Masikoro. Tany Isalo izy no nanjaka. Varindry , no anaram-panjaka nentiny tamin’izany.
Andriandrandava : ( 1620 - 1660 ) : Zanaky Varindry izy ary nanorim-ponenana tany amoron-tsiraky Saint Augustin. Niady matetika tamin’ny Maroseranana izy ary maherihery fihetsika. Tsy nanjaka akory izy fa nomena tany holovan’ny taranany.[29]


87

Andriamanaly : ( 1630 - 1640 ) : Izy no nadimby an’i Varindry rainy tamin’ny fanjakana Masikoro nentiny .
Zoma Fiakara : ( 1640 - 1680 ) : Nandimby ny rainy izy ary azo heverina fa tena natanjaka tokoa satria nifehy ireo fanjakana nanamorona ny ranomasina atsimo manontolo mihitsy .
Andriamahanana : (1680 - 1729 ) : Izy no nadimby an-drainy ary azo lazaina fa tatra antitra vao maty .
Jinobo : ( 1729 - 1789 ) : Rahalahin‘ Andriamahanana , ary zandriny rahateo no nofidin’ny vahoaka Masikoro hanjaka handimby azy teo amin’ny Fitondrana. Mpanjaka nanam-panahy izy .Namangy azy ilay Kapitenin-tsambo Hollandey atao hoe : Schwellengrebel , ny taona 1741 , voalaza , fa 60 taona izy no maty.
Tsitakatrandro : ( 1789 - 1790 ) : Manjaka nasiaka ary novon’ny olona noho ny hasiahany .
Ravolisy : ( 1790 - 1800 ) : Anabavin’i Tsitakatrandro no nitsangana ho Mpanjaka vonjy maika noho ny mbola maha kely ny mpandimby azy. Tao Ankoranga , izay Toliara ankehitriny ny fanjakany
Navony : ( 1800 - 1820 ) : Izy no nandimby ny rainy Tsitakatrandro. Nanjaka 20 taona izy dia maty .
Mitraha : ( 1800 - 1833 ) : Nandimby an-drainy teo amin’ny fitantanana ny Fanjakana izy .
Marentoetsy : ( 1833 - 1849 ) : Izy no namono ny mpanjaka , izay zokiny irai-tampo aminy ka nitsangana hitondra ny fanjakana .
Somongne : ( 1849 - 1855 )
Manintsiro : ( 1840 - 1849 )
Lahimezara : ( 1849 - 1880 ) : Nanjaka tao Toliary
Tompoemanana : ( 1880 - 1899 ) : Nandimby an-drainy tao Toliary izy
Ireto Foko na vondron’olona ireto kosa dia tsy mba nanana ny mpanjaka nitondra azy fa dia niankina tamin’ny fanjakana najoron’ny Masikoro fotsiny : ( Ny Voroneoko ; Mikea ; Ny Vezo indray ; na dia nisy mpanjaka aza ; dia takona noho ny Vondron’olona Andrevola nanana , mpanjaka nahery sy natanjaka

Ny Fanjakana Bara :
Ny Bara dia tsy fanjakana nifandovana na dia nisy ihany aza ny sasan-tsasany fa ny maro dia niankina tamin’ireo vondron’olona isam-pianakaviana ka izay natanjaka no nanjaka.
Rakanjobe : ( 1610 - 1620 ) : Ny taon-jato faha 17 , tany ho any dia vaky sambo izy mianakavikely ka niantsona teto amin’ny Nosy ka tafalatsaka taty am-povoany , teo anelanelan’ Ihosy sy Ranotsara. Vahiny avy any La Réunion.
Ravatoverere : ( 1621 - 1630 ) : Vehivavy vahiny fotsy fihodirana ny vadiny ; ary izy no Bara nampanaiky an’ireo vondron’olona manodidina ny Bara sy nandamina rafi-pitondram-panjakana na ny tetiaram-panjakana .

88
Rabararatavokoky : ( 1630 - 1640 ) : Nandimby azy ity zanany ity ary hatrany Inongy ny fitaran’ny fanjakany raha nanomboka teo reniranon’i Mandraré .
Rafiarara : ( 1640 - 1650 ) : Nandimby an-drainy tao Inongy .
Andriamanely : ( 1650 - 1665 ) : Mpanjaka nalaza tao Ranontsara nandritra ny taon-jato faha 17 .
Andriamanafotsarivo : ( 1665 - 1672 ) : Nanjaka nandimby an-drainy izy , izay tao Ranontsara ihany .
Ramitongoa : ( 1672 - 1680 ) : Nandimby ny rainy tamin’ny fanjakana .
Rakitroka : ( 1680 - 1690 ) : Izy , dia rahalahiny Ramitotongoa hoy ny sasany Ramitongoa hoy ny hafa . Fa noho Ramitongoa ity , ratsy toetra dia nampanjakaina Rakitroka. Niteraka dimy izy ary nanangana ny Fanjakana dimy ihany koa dia ny : Bara be, Ny Bara Iantsatsa, Ny Bara Imamono, Ny Bara Manandàna, Ny Bara Mananantanana. Tamin’ny fotoan’androny no nizarazara ny fanjakana Bara
Tonanahary : ( 1690 - 1620 ) : Zanaky Rakitroka, namorona ny Fanjakan’ny Bara Be izy , ary tena nahery Setra tokoa ka niady matetika izy mirahalahy avy
Retsila : ( 1620 - 1630 ) : Nandimby an-drainy tao Ranohira ary izy no nanjaka tao .
Inapaka : ( 1630 - 1634 ) : Izy no nandimby any Retsila rainy
Remieba : ( 1634 - 1640 ) : Rahalahiny Retsila izy no nanjaka nandimby an’ Inapaka tamin’ny Bara Be .
Ratsimivily : ( 1640 - 1650 ) : Zanaky Rakitrotra izy ary namorona ny fanjakan’ny Bara Imamono .
Rehandry : ( 1650 - 1770 ): Nandimby an-drainy .
Lehimanjaka : ( 1770 - 1780 ) Mpanjaka tao amin’ny Bara Imamono
Impoinimerina : ( 1780 - 1890 ) : Zanak’i Lehimanjaka izy no nandimby an-drainy .
Ratsimamotoa : ( 1800 - 1897 ) : Mpanjaka ny Bara Iantsatsa izy , izay nanjaka tao Ivohibe .
Imasoandro : ( 1897 - 1920 ) : Izy no nandimby an-drainy
Tsimanompo : ( 1920 -1937 ) : Mandova sy namindrana ny fahefa tao Ivobe
Rainibahy : ( 1937 - 1949 ) : Mpanjaka farany tao ao amin’ny Bara Iantsatsa
Isambo : ( 1948 - 1959 ) :
Nisy ihany ireo filoha Bara sasany fa ny nalaza dia :
Ralo : Izy dia zanaky Rainimainty ; Filohan’ny Baran’ Iakora

Ny Fanjakana Tanala :
Ny tao Ambohimanga atsimo : Ny taon-jato faha 17
Rabiby : ( 1768 - 1787 ) nitondra ny Fanjakana Zafimaniry
Raonitsindriarivo : ( 1764 - 1787 ) ny Fanjakan’ny Zafidimanana

89

Rabeso : ( 1768 - 1784 ) ny Fanjakan’ny Vatovandana
Andriamananarivo : ( 1784 - 1800 ) .
Rainilaivola : ( 1800 - 1824 )
Ralaimangivy : ( 1824 - 1829 )
Iovana : ( 1848 - 1880 )
Revanarivo : ( 1880 - 1896 )

Ny Fanjakana tao Ikongo :
Andriamatehatany : ( 1835 - 1854 )
Andriamamohotra : ( 1854 - 1869 ) Tao Ikongo no nanjakany, niady tamin’ny Antaimorona .
Ratsiandraofana : ( 1869 - 1899 ) Nalaza tokoa noho ny tanjany ary nampiaky ny Tafika nalefan’ny Mpanjaka taty Imerina hampanjaka tokana azy ireo manerana ny Firenena Malagasy .

Ny Fanjakan’ny Tanala nizarazara :
Raboba : ( 1878 - 1912 ) izy dia rahalahin’ny mpanjaka Ratsiandraofana fa nanjaka tany amin’ny Tanala Avaratra .
Andriamalazaina : ( 1870 - 1885 ) nanjaka tao Atsinanana .
Ralainony : ( 1867 - 1889 ) nanjaka tao amoron’i Manambondro .
Andriampozehana : ( 1854 - 1867 ) nanjaka tao Ambohimananarivo avy eo nondimbiasan’i Tsimiava . Fanjakana kely dia kely tokoa raha ity fanjakana Tanala farany ity noho ny tsy firaisan-kina ka mora tamin’ireo mpanani-bohitra ny naka an’Ikongo ( 1867 - 1887 ) . [ Ny taona 2004 ny mpanoratra no nandalo tao Ifanadiana sy Ambohimanga atsimo ]

Ny Fanjakana Antaisaka :
Rabehava : ( 1723 - 1740 )
Andriamarolo : ( 1740 - 1757 )
Ratongalaza : ( 1757 - 1787 )
Andriamandresiarivo : ( 1787 - 1790 )
Andriamarohala : ( 1790 - 1810 )
Lengoabo : ( 1810 - 1820 )
Rabedoko : ( 1820 - 1847 )
Razoma : ( 1847 - 1849 ) rahalahan-drainy ny mpanjaka Rabedoko , izay nikomy taminy ka naka ny fanjakana ho azy .
Raloba : ( 1849 - 1859 ) dia zanaky ny mpanjaka Rabedoko ary namerina ny fanjakan’ny rainy ho eo an-tanany indray .


90


Firaoky : ( 1859 - 1876 ) zanaky ny mpanjaka Raloba no nandimby ny fanjakana
Tsimilaza : ( 1876 - 1885 ) izy dia rahalahin’ny mpanjaka Firaoky izay nandimby azy . Samy nanana ny fanjakany kosa ireto rahalahiny ireto : Iavisoa . Fango ary Lehia .

Ny Fanjakan’i Vakinankaratra :
Andrianominamanjakatany , ny taon-jato faha 17, no hany fantatra sy nalaza tao , ary izay ihany no fantatra momba azy aloha hatreto , saingy azo inoana fa manan-karena tantara izy .

Ny Fanjakana Antaimoro :
Ramakararo : ( 1400 - 1456 ) taranaka mpanjaka tany Arabia .
Ralivoaziry : ( 1456 - 1478 ) zanany no nanjaka tao , sady Solotana Arabia
Ramosamary : ( 1478 - 1490 ) zanany no nanjaka nandimby azy, fa ireto mpanjaka nifandimby ireto kosa dia azo lazaina fa tsy nifandovana noho ny antony maro samy hafa niseho tamin’izany.
Ramarohala : ( 1490 -1540 )
Ndretomambe : ( 1540 - 1567 )
Ndremadia : ( 1567 - 1600 )
Andriamasy : ( 1600 - 1630 )
Ramaronjato : ( 1630 - 1650 )
Randrasoa : ( 1650 - 1670 )
Ramarofatana : ( 1670 - 1695 )
Ramanirakarivo : ( 1695 - 1720 )
Randriamanafolanitra : ( 1720 - 1730 )
Randriamarilanto : ( 1730 - 1754 )
Andriampanohonarivo : ( 1754 - 1768 )
Rabesarivo : ( 1768 - 1789 )
Andriambinarivo : ( 1789 - 1800 )
Ravonjanahary : ( 1800 - 1810 )
Ramanontoloarivo : ( 1810 - 1817 )
Ramahavaliarivo : ( 1817 - 1849 )
Ratodiarivo : ( 1849 - 1860 )
Rafiatera : ( 1860 -1862 )
Andriambolamena : ( 1862 - 1870 )
Ravelonarivo : ( 1870 - 1872 )
Ramahasitrakarivo : ( 1872 - 1927 )
Sorabe Antaimoro

Ny Fanjakana Antakarana :
Iny an-tendron’ny morotsiraky ny Nosy mianavaratra sy miankandrefana ary miatsinanana .
Kozobe : ( 1609 - 1639 ) , tao Kozobe . Antafondro no renivohi-panjakany ary milevina ao Antenaniomby Nosy Komba .
Andriamaitso : ( 1639 - 1689 ) io zanany io no nanjaka nandimby azy
Andriamanampelo : ( 1689 - 1720 ) Novonoin’Andriantahora , ary notapahiny ny lohany.
Andriantsirotso : ( 1720 - 1760 ) Nanjaka tao Ambatoharanana fa nitoetra tao Ambilobe .
Laboeny : ( 1760 - 1802 ) no nandimby an-drainy tamin’ny fanjakana
Tembola : ( 1802 - 1818 ) Niady matetika tamin’ny Sakalava boina izy ary nanao izany tanteraka .
Boanahajy : ( 1818 - 1825 ) , Rahalahin’ny mpanjaka Tembola no nampanjakaina ho mpanjaka . Rehefa nesorina tsy hanjaka izy dia nanjaka tao amin’ny Nosy kely Malagasy iray atao hoe Nosy Faly ary nandimby azy ny zanany Tsimandroho :
( 1820 - 1830 ) .
Ny Printsy Tsialana I : ( 1825 - 1832 ) izay zanaky Tembola kosa no nasolon’ny vahoaka an’i Boanahajy.
Tsimiharo : ( 1832 - 1883 ) no nandimby an’i Tsialana I rainy , tamin’ny fanjakana .
Tsialana II : ( 1883 - 1924 ) , Mpanjaka tsy nanampy ny fitondrana teto Madagasikara izay efa niezaka hanambatra ny fahefana ho tokana ka ny tany Imerina no mibaiko. Naleony nanampy ny Frantsay mpanani-bohitra .
92

Ny Fanjakana Antanosy :
Fanjakana kely nanamorona ny Taolagnaro sy ny reniranon’i Manampanihy.
Tsiambany : ( 1600 - 1640 ) tao Fanjahira no renivohi-panjakana .
Andriandramaka : ( 1641 - 1642 ) zanany no nandimby azy .
Andrintsanjoa : ( 1642 - 1646 )
Andriampanolaha : ( 1646 - 1656 )
Andriandramosa : ( 1656 - 1761 )
Maimbo : ( 1761 - 1768 )
Rainihasy : ( 1768 - 1779 ) , Mpanjaka farany tamin’ireo mpandova fanjakana tao Fanjahira izy , ary nizarazara ny fanjakana Antanosy avy eo .
Ireo Antambolo nikomy ka nanangana fanjakana ho azy :
Zafivoloandro : ( 1778 - 1785 )
Zafitaomana : ( 1785 - 1789 )
Rabefaralahy : ( 1789 - 1819 )
Rabefania : ( 1819 - 1845 )
Razaomanery : ( 1845 - 1866 )
Maharesy : ( 1866 - 1890 ) zanany no nandimby azy .
Manadodo : ( 1890 - 1920 ) zanany no nandimby azy .

Ny Fanjakana Antefasy :
Andriantsimirongo : ( 1600 - 1650 )
Marofela : ( 1650 - 1670 ) zanany no nandimby azy .
Maseba : Mpanjaka toa tsy taranakin’ny teo aloha fa nampanjakaina : 1670 - 1680 .
Randranofeno : Mpanjaka hafa nandimby fahefana ihany koa izy io na dia tsy tao anaty tetiaram-panjakana aza ( 1680 - 1699 )
Rafara : Izy dia zanakin’ny Mpanjaka Maseba izay efa taty aoriana vao nahataverina ny Fanjakana tao Farafangana ho azy tanteraka ( 1699 - 1743 ) .
Itsietry : ( 1743 - 1769 )
Iandriambo : izy dia rahalahin’ny mpanjaka Itsietry izay nantsangan’ny vehivavy ho mpnjaka ( 1769 - 1795 ) .
Mamoha : ( 1795 - 1853 ) no nandimby azy
Iabaninetra : izy no nandimby ny mpanjaka tao Farafangana ary nanjaka ( 1853 - 1896 )

Ny Fanjakana Zafisoro :
Tsy dia fantatra loatra ireo mpanjaka nanjaka tao , fa ny taty aoriana no fantatra .
Andriambolanony : no andriana tompon’ny Ony ka naharaikitra ny anarany .
Andriamanaritany II : izy ilay Mpanjaka nanohitra ny Fanjanahantany ary notifirina tao Fianarantsoa ny taona 1947 .
93
Ireto kosa mpanjaka tao Evato
Mandronarivo IV : Izy dia nanjaka tao Antekaraoka .
Miada Tsaramana III : Izy dia nanjaka tao Marovata .
Manafetry Levelo : Nanjaka tamin’ny Zazalava .
Talijerena : Nanjaka tao Zafinandroa .
Tonganasy : Nanjaka tany Lohanosy .
Kidifela III : Mpanjaka tao Antalampotsy . [ Ireo Mpanjaka ireo dia nanatrika ny nahazoan’ny Fanjakana Malagasy Fahaleovantena ny taona 1960 .]
Nosy be : Mosque Arabo . Efa ho 800 Taona izao ; Ao Marodoka ; Maison case indien centre commercial ; maison de fantome .

Ny Fanjakana Antambahoaka :
Raminia : no Mpanjaka voalohany tamin’ny Faritry Mananjary iny
Rabevahoaka :
Rajosofo :
Ravalarivo : Ity mpanjaka ity no niavian’ilay hoe Lohatrano satria ny zanany dimy lahy ireto : Ramialaza; Rafandaharana; Ratsianga; Ramasindia; Satrofeno . Ary avy amin’ireo dimy mirahalahy ireo , no nangalana ny mpanjaka handimby fanjakana teo amin’ny Antambahoaka .
Nizarazara teto ny fanjakana
*Ho an’i Mananjary ilay Avaratra dia : Ireto Mpanjaka ireto no nifandimby nitantana sy nitondra azy :
Ramialaza.
Rafandaharana .
Ratsitambaina .
Ramanintolo :.
Ratsitambaina.
Ramanintolo .
Mahery .
Tsimihamby .
Tsifidianana .


94


Belano .
Iabanitsiombana .
Iabanivaiavy .
*Ho an’i Mananjary ilany Atsimo kosa dia :
Rasatrokarivo , ( Tsy hay na ny Andriana Satrofeno ihany izy io na tsia )
Ratsianga.
Ramasindia .
Satrokefa .
Andriamasinony .
Iondroho .
Tsimivalo .
Iabaniandro .
Iabaniramaina .

Ny Fanjakana Bezanozano :
Tsy mba mpanjaka no nitondra tany Bezanozano ; fa Mpifehy talohan’ny taon-jato faha 18 tany ho any ireto voatanisa ireto :
Randriamalazabe : ( 1710 - 1730 ) , noheverina ho tamin’io taona io ny fanapahany tany Bezanozano .
Ranantsana : ( 1730 - 1750 ) , zanany kosa no nandimby azy
Randrianjomoina : Mbola novinavinaina ho ny taona : ( 1750 - 1780 ) teo ho eo ihany koa ny naha mpifehy azy . Izy dia ankevitrin’ny zaza notezan’Andriambelomasina ; mpanjaka tao Ambohimanga , izay nametraka azy ho mpifehy tany amin’ny Bezanozano ,amin’ilany avaratra andrefana iny izy .
Andriamamahatra : ( 1780 - 1800 )
Rafotoana : ( 1800 - 1830 )
Andriamamahatra II : ( 1830 - 1845 )
Ralaisikidy : ( 1845 - 1860 )
Rainimindrana : ( 1860 - 1880 )
Razakanony : ( 1880 - 1896 )
*Ireo notendren’ny Frantsay ho Gouvernora madinika kosa :
Razafimbelo : ( 1896 - 1900 )
Ratsiatovy : ( 1900 - 1930 )
Razafy : ( 1930 - 1945 )
Ratsirahonana sy Randriatsiresy ; kosa dia tsy nety niara niasa tamin’ny Frantsay , fa lasa nandositra ( 1945 - 1958 )

Ny Fanjakana tao Antsihanaka :
Ny tany Antsihanaka ihany koa dia tsy mba Mpanjaka no nitondra tany , fa ny mpanazary , izay olon-kendry sy mpimasy ;


95
ka natahoran’ny olona , no nitantana ny fanjakana ; ireto avy izany :
Rasoavintsy ( Vehivavy Mpimasy natahorana tokoa ) ° ( 1650 tany ho any araka ny vinavina ).
Fandroahana : ( 1678 - 1690 ) tao Mahakary.
Tsija : ( 1690 - 1708 ) tao Mahakary.
Salovambolo : ( 1708 - 1757 ) tao Mahakary .[30]
[ Mahakary , izay tanàna iray feno mpivahiny avy aty Imerina , izay efa mihoatra ny valovotaka tany an-toerana , talohan’ny taon-jato faha 17 . Izany ho nanodidina ny taona 1600 , tany ho any no niheverana fa nibosesika sy nandrato tany ny ambaniandro , mba hivelomany sy nandosirany ny ady an-trano teo Imerina , Nandritra ny fanjakan’Andrianjaka : Ny taona , izay noheverina ho nanodidina ny : ( 1610 - 1630 ) tany ho any , ary ny Nanjakan’Andriantsitakatrandriana ny taona ( 1630 - 1660 ) .]
Andriamampanjaka : tao Anororo
Ratohana : tao Anosy
Randrianombelaza :
Rabehaza : tao Manakambahiny
Folavolo : tao Ambohidehilahy
Rabelaza : tao Vohilava .

Ny Fanjakana Tsimihety :
Tsy mba nisy mpanjaka tao, fa Mpanazary no napetraka tao hifehy ireo isam-pianakaviana.[31]
Manjarilaza : ( 1786 - 1809 )
Ramarosahiny : ( 1809 - 1830 )
Ratanibe : ( 1830 - 1850 )
Itompo : ( 1850 - 1870 )
Inkasina : ( 1870 - 1890 ) tao Manangibato
Mahalaza : ( 1890 - 1900 ) tao Manangibato
Laigara : ( 1900 - 1940 ) tao Manangibato
Fananimena : ( 1870 ) tao Ambatonisokitra
Itomporenimanana : ( 1876 ) tao Mahalaina
Tsiakoza : ( 1893 ) tao Ankaonena na Port Bergé
Tsiziva : ( 1900 ) tao Ambohimalaza
Fionona : ( 1889 ) tao Anabolo
Iadanitsimiady : ( 1896 - 1910 ) sojabe tao Mandritsara
*Ireo natao Gouvernora Frantsay tao Antsohihy
Tsiarora : ( 1897 )
Holavintana : ( 1898 )
96
Soda : ( 1899 - 1943 )
Rakotovoalavo : ( 1896 - 1930 ) tao Mandritsara
[ Ny fametrahana ny daty ato amin’ity fikarohana ity , indrindra fa ny taona nanjakana ; dia fikarohana nataon’ny mpanoratra manokana , izay natao nifanandrify tamin’ny toe-javatra nitranga teo amin’ilay toerana na ny tanàna . Vinavina ihany na mety hifanojo azy izany . Tsy misy hifandraisany mihitsy amin’izay tena zava -nisy marina ; raha ny daty no jerena .]
Toerana iray manan-tantara , any amin’ny faritra Antanosy ity jerenao ity . Ny iray dia ny Manda naorin’i Flacourt sy manda efa rava .
Izy no Andriatsoly “ sultan ” farany Izao no tena Fitafy Malagasy
tao “ Mayotte ” ny taona 1832

97
1.7.2 Ireo Fanjakana lehibe nisaratsaraka :
Ny Fanjakana Sakalava :
Ny Maroserana dia fianakaviana iray, nitondra nisandrahaka teto amin’ny Firenena ; indrindra teo amin’ireto vondron’olona ireto : Antanosy ; Antaisaka ; Mahafaly ; Masikoro ; Antandroy ; Vezo ; Betsileo ; Merina ; Tsimihety ; Antakarana ; Betsimisaraka ; Bara : izay nanjaka teto amin’ny firenena ny Taranaky Andrianalimbe sy Ravoamena : Vinavinaina ho tamin’ny taonjato faha 14 , tany ho any izany fanjakana izany . ( 1370 - 1430 )
izay niteraka an’i Bararativokoko sy Ravoafotsy ary i Andriantsionda
( Tsiately ) i ( Velahy ) .
Andriambarindry
Andriamandazoala , niteraka an’i Andriamandresy
( Rohiala ) sy Andriamisara ( Tsiarato ) izay nanjanaka an’i Andriandahifotsy rain’i Andriamandisoarivo sy Andriamanetriarivo Tany Menabe. Andriamandazoala , nandimby azy kosa nanafika sy nanitatra ny fanjakany hatrany Mahafaly.
Nizara roa ny Fanjakana dia :
*Ny Fanjakana tao Menabe, izay tany avaratra, mianatsimo.
Andriandahifotsy : Tombanana ho nanjaka ny taon-jato faha 17 : 1650 - 1670
Andriamandisoarivo ( Tsimanato ) : 1670 - 1690 , efa nahay teny Anglisy; Arabo ; Afrikana . Mpivarotra sy Diplomaty ary mpiady gaigilahy, ka nampiaky ny Arabo sy ny Kisilamo izay nampiasa ny andevo vahiny nentiny. Karanimalandy , no mpitari-tafika nalaza, niaraka tamin’Ingahy Burgess Ibory , izay naha very anarana ilay Amerikana mpila ravin’ahitra avy any New York, hampandresy azy ny Sandragoatsy, Tingoa, Manadabo, Antalaotra izay teo talohan’izy ireo. ( Nifandray tamin’ny Foko hafa, tamin’ny alalalan’ny varotra sy ny fanambadiana, Ady ary Fifandra-monina )
Andriamanetriarivo : 1750 - 1807
Ramitraho : ( 1807-1834 ) nanjaka 27 taona, niady tamin-dRadama I, ka namitram-pihavanana noho ny fihetsikin’ny zanany vavy iray atao hoe:
Rasalimo , nanaiky ho vadin-dRadama I, ka niterahany an-dRabobalahy sy i ketaka .
*Ny Fanjakana tao Boina, atsimo mianavaratra ka :
Ravahiny : no mpanjakavavy tao aminy, nanjaka 38 taona ( 1770 - 1808 )
Tsimaloma ( 1670- 1690 ) nanjaka 20 taona, izay niova ho Andriamandisoarivo . Misy milaza azy ho Tsimanato .
Andriantsoly : ( 1690-1704 ) nanjaka 14 taona.
[ Ity Fitantarana ity indray dia loharano hafa mihitsy….]
Nizarazara ny Fanjakana Sakalava tahaka ny Fanjakana nitsitokotoko teto amin’ity Nosy ity .


98

Ny Tao Menabe : Izay manamorona ny ranomasina ; ka tafiditra aty am-povoan’ny faritan’ny Betsileo sy ny Bara ary ny sasany amin’ny faritr’ Imerina
Andriamandazoala : ( 1540 - 1560 ) Nanorina ny Fanjakany tao Tsiaropike vao tao Bengy . Milevina ao Ankazomanga izy.
Andriamandresy : ( 1560 - 1610 ) zanany no nandimby an-drainy raha vao niamboho ny mpanjaka . Nanjaka tao Bengy izy ary milevina ao . Andriandahifotsy : ( 1610 - 1670 ) izy no mpandimby ny mpanjaka niamboho ; ary rehefa maty izy dia natao hoe Andrianihaninarivo, Nanjaka tao Mahabo izy , sady renivohitry ny fanjakany . Ao Maneva kosa izy no milevina . Ratsimanongarivo : ( 1683 - 1728 ) Nanjaka tao Mahabo izy , ary milevina ao Maneva. Misy manondro io Mpanjaka io nanjaka 88 Taona , kanefa tsy mitombina izany , raha toa ka tombanantsika ho tamin’ny taona : ( 1630 - 1718 ) aza .
Andriandrainarivo : ( 1718 - 1727 ) izy no nandimby an-drainy , na dia mpanjaka Kilemaina aza izy , dia nahafehy ny fanjakany ihany sady tsara fitondrana ny vahoaka ka mamy hoditra aoka izany, maro ireo Vahiny nifanerasera taminy toa an-dry Cook , Valentyn ; sy ny sisa. Namindra ny renivohim-panjakany tao Sahadia . Milevina ao Maneva izy.
Ramiteny : ( 1727 - 1743 ) zanany no nanjaka nandimby an-drainy tao Sahadia , kanefa noho ny disadisa teo amin’izy mirahalahy , tsy nanaiky hanoa ny mpanjaka vao nandray fahefana ; dia niodina taminy Ratoakafo rahalahiny , ka namono azy ho faty. Niara maty moa izy sy ny zanany ka dia tsy nampidirina am-pasan-drazana fa nasitrika tany Ilaza .
Ratrimolahy II : ( 1743 - 1750 ) no nanjaka avy eo ka Maneva , no renivohitry ny fanjakana ary nilevina ao Ilaza .
Andriantsihoenarivo : ( 1750 - 1807 ) Nanjaka nandimby an-drainy tao Menabe saingy namindra ny renivohi-panjakana ho any Mahabo indray , saingy milevina ao Ilaza .
Ramitraho : ( 1807 - 1834 ) izy no nandova fanjakana ary niteraka any Rasalimo izay lasa vadim-panjakana taty Imerina satria Radama I no nampakatra azy ho vady . Mahabo no renivohi-panjakana ary nilevina ao Ilaza ihany koa.
Renasa : ( 1834 ) Azo lazaina fa nanjaka tapany satria rehefa niodina tamin’ny fanjakana taty Imerina izy , dia natao Babo ka tsy tafaverina tany Mahabo intsony , noho izany .
Andrianilaenarivo : ( 1834 - 1837 ) Rahalahin-dRamitraho izy ; ary nitantana ny fanjakan’i Menabe tao Mahabo ary nanohitra ny tafika Ambaniandro hatramin’ny farany , saingy tsy hay ny niafarany .


99

Andriatahonanarivo : ( 1837 - 1852 ) nandimby an-drainy ary nanohy ny fanoherana izay efa natombok’ireo razamben’ny Sakalava .
Naharova : ( 1852 - 1869 ) Izy indray no mpanjaka vaovao tao Menabe . Mbola Mahabo ihany no renivohi-panjakana ary ao Mahabo ihany izy no milevina.
Toera : ( 1869 - 1897 ) Mpanjaka nandimby fahefana , tsy niteraka ka nanangana an’i Kamamy ho zanany . Sady nanohitra ny Frantsay mpanani-bohitra no niady tamin’ny Merina nitady hanitatra fanjakana.
Ingereza : ( 1897 - 1904 ) Mpandova fanjakana tao Menabe ary nanohy fanoherana tamin’ny Frantsay. Nanova ny renivohi-panjakany tao Imbiky ; fa tsy Mahabo na Maneva intsony.
Kamamy : ( 1904 – 1910 ) Izy ilay zaza nantsangan’ny mpanjaka Toera ka nantsangan’ny vahoaka Sakalava ho mpanjakany raha vao nilavo levona tamin’ny mpanani-bohitra frantsay ny Mpanjaka Ingereza .
Ireto kosa ireo natsangana ho Governora Frantsay tany an-tsakalava:
Ny Printsy Ingereza
Ny Printsy vavy Resinaotse
Ny Printsy Fianjanoa
*Ny Fanjakana tao Boina : Ity kosa dia Fanjakana midadasika hatreo Ranobe any avaratra ka hatrany Sambirano ny atsimo. Saingy fanjakana nisaratsaraka , ka mora tamin’ireo fahavalony no nampandresy azy tsy sazoka .
*Boina Fanjakana iray :
Andriamandisoarivo : ( 1670 - 1690 ) Nonina , tao Trongay ary azo heverina fa tao no nanorenany ny Fanjakana Boina.
Andrianamboninarivo : ( 1690 - 1730 ) Nisafidy an’ny Befito , honenana ary nilevina ao Trongay .
*Boina nivaky roa : Eto dia malasa saina ihany raha Mahabo iray ihany ilay any Menabe sy teto Boina ( Fanamarihana : Boina amin’izao mantsy dia izay mamaritra ny Faritra Boina ankehitriny na Mahajanga hoy isika . Ary Menabe ihany koa dia sahala amin’izany dia Miandrivazo mianatsimo no Mianavaratra andrefana iny )
*Boina Andrefana :
Andriamahatindrindriarivo : ( 1730 - 1740 ) Nanorina ny Fanjakany tao Mahabo ary nilevina ao ihany koa.
Andriamaninarivo : Vehivavy izy io , ary nanjaka tapany ary milevina ao Mahabo .
*Boina Atsinanana :
Andrianahilitrarivo : ( 1737 - 1768 ) Nipetraka tao Betioka ary azo heverina fa tao ny renivohi-panjakany . Maty tany an-tsesitany izy io sy ny zanany iray atao hoe : Andriamarolafy .

100


*Boina tafaray ho Fanjakana tokana indray :
Andrianevanarivo : ( 1768 - 1770 )
Andriamanarakarivo : ( 1770 - 1790 )
Andriamandahatrarivo : ( 1790 - 1820 )
Andriamaninarivo : Mpanjakavavy nanjaka tokony tamin’ny taona 1820
Tambola : Mpanjakavavy nandimby ny Fanjakana ary nanjaka izy nandritra ny taona ( 1820 - 1827 )
*Boina Niparitaka nivaky fanjakana maro :
Ny Fanjakan’i Bemazava :
Ny Mpanjakan’ny Nosy Faly dia i Maka , no nanjaka tao ny taona ( 1827 - 1862 ) . Izy dia nodimbiasan’ny zanany iray atao hoe : Tsiresy I : ( 1863 - 1880 ) . Nandimby azy tao Ankify ny Mpanjaka Monja : ( 1880 - 1884 ) . Nandimby azy ny Mpanjaka Tsiaraso : ( 1884 - 1890 ) . Nandimby azy ny Mpanjaka Tsiresy II : ( 1890 - 1920 ) .
Ny Fanjakan’i Bemihisatra :
Somary nizarazara ity fanjakana iray ity ; ary tsy tafatambatra intsony
Ny Fanjakana tao Betsioka Trabonjy dia Ny Mpanjakavavy Ravahiny izay nanjaka tamin’ny taona ( 1770 - 1808 ) [ Eto dia samy manana ny filazany fa raha io daty nanjakan’ity mpanjakavavy ity no raisina dia nanjaka 38 taona izy . Ny hafa indray milaza fa nanjaka nandritra ny 68 taona , ary tratra antitra tokoa . Nandimby azy Tsimilomo na Tsimaloma : ( 1670 - 1690 ) . Ny tao Mahajanga, dia ny Mpanjaka Andriantsoly ny taona ( 1690 - 1704 ) . Nandimby azy ny Mpanjakavavy Ontsintsy ; izay nanjaka ny taona ( 1704 - 1732 ) . Ny Mpanjakavavy iray atao hoe : Tsiomeko ( 1732 - 1772 ) no nanjaka tao Nosy-be , ary ny Mpanjakavavy Safy Mozongo , izay tombanana ho nanjaka ny taona ( 1772 - 1822) no nandimby azy; ary ny Mpanjakavavy Binao kosa ny taona ( 1822 - 1924 ) [32]

Ny Fanjakana Betsimisaraka :
Ratsimilaho na Ramaromanompo ( 1712 - 1754 ) ; izay nanjaka 42 taona, no azo heverina ho natanjaka sy nahery indrindra. Zanaky Rahena Razandramisoa sy Tom Tew, Jiolahin-tsambo. Bety ; no zanak’ity Mpanjaka ity .
Zanahary : ( 1754 - 1767 )
Baban’Iavy : ( 1767 - 1791 )
Kololahin’i Zakavola : ( 1791 - 1808 )
Sasy : ( 1803 - 1810 )
Jean Réne : ilay nanoa ny fanjakana teto Imerina ka nanaiky ny maha iray ny Fanjakan’i Madagasikara . [ Ity koa misy fitantarana hafa ka anjarantsika ny misafidy ny ho raisina fa izany no fikarohana. ]


101

Ny moron-dranomasina atsinanana somary miditra aty am-povoan-tany no mamaritra ny Fanjakana Betsimisaraka.
Tsy afa-bela tamin’ireo vondron’olona , izay niady fanjakana teto anivon’ity Nosy ity ny Betsimisaraka , fa natsitokotokon’ny fahefana te-hanan-drery ihany koa . Ny fanamarihana fotsiny , ny nahatonga ny anaram-poko io dia Ratsimilaho no niloam-bava tamin’ny tafika nentiny hanohitra ny vondron’olona hitady fanjakana taty atsinanana fa be tsy misaraka ny olona .
Izany, Ramanano izany ny taona ( 1689 - 1712 ) no nifindra tany atsinanana ka nitady sy namahatra tany rehefa nandresy ny tompon’ny tany , ka nanjaka tao Toamasina sy Fenoarivo atsinanana ary nanorina ny renivohim-panjakana tao Vohimasina . Nangidy hoditra tamin’ny vahoakany izy ka nifidy olona iray hianteherany . Na dia tsy resy aza izy dia tsy nilavo levona mihitsy fa nitsoaka foana . Ratsimilaho : ( 1712 - 1751 ) : Jiolahin-tsambo Anglisy atao hoe Tom Tew no rainy ary Rahena andriambavy tao Fenoarivo atsinanana ny reniny . Nandimby an-drainy avy hatrany i Zanahary : ( 1751 - 1767 ) ka i Mahavelona , no nataony renivohim-panjakany. Nandimby azy , Iavy zanany , ny taona :
( 1767 - 1791 ) . Nanjaka nandimby azy Zakavola , zanany ( 1791 - 1803 ) tao Mahavelona ihany no nataony renivohi-panjakany . Sasy , anankiray amin’ireo zanany naterany no nanjaka ( 1803 - 1810 ) .
Ny Frantsay no nanongana an’i Sasy ; ka i Tsimiririlaza no nataony solom-panjaka ny taona ( 1810 - 1815 ) ; ary ilay voanjo Frantsay anankiray atao hoe : Sylvain Roux ; no nanana fahefana tao Mahavelona tamin’io fotoana io , mpandrato sy mpivarotra ary mpijirika izy . Avy eo nosoloina an’i Tsihala :
( 1815 - 1820 ) rahalahiny ny mpanjaka . Ireo Mpanjaka nifandimby ireo dia taranaky Ratsimilaho kanefa dia nihamalemy izany fanjakana izany .
Fohiloha : ( 1820 - 1825 ) : Mpanjaka nampanjakain’ireo vondron’olona nikomy tamin’ny taranaky Ratsimilaho , ka nihataka taminy rehefa nihamalemy izany fanjakana izany , fa nialoha ity Mpanjaka ity ; dia ireto nisy Mpanjaka mbola taranaky Ratsimilaho nanjaka tany amin’ny Nosy Saint Marie dia i Betia ( 1752 - 1798 ) .
Kalahaka : izay lehibe ny vondron’olona tany Ivoloina sy ivondro fa tsy nanjaka akory ny taona ( 1700 - 1750 ) . Rehefa nahavory ny Vondron’olona tao Ivondro ny Mpanjaka Fohiloha dia nanendry filoha vaovao isam-pianakaviana ary nomeny fahefana sy hitondra ny anarany ka lasa Fanjakana iray natanjaka tokoa. Tonga avy tany Faradofay indray ingahy Jean Réne ; Raha ny fahafatarako azy dia metisy lahy vezo izy io ary niatsinanana ka niady tamin’ny Mpanjaka Tsihala ary nanaiky hiaraka tamin’ny Mpanjaka Fohiloha. Jean Réne , dia nanjaka teo anelanelan’ny taona ( 1820 - 1826 ) . Izy dia nifanao fati-dra tamin-dRadama I ary natao Gouvernora tao Toamasina . Fohiloha kosa rehefa nanaiky ny Fanjakana taty Imerina dia lasa Gouvernora ny fanjakana teo anelanelan’ny Vavahay sy Ifontsy .
102
*Ireto ihany koa nisy fanjakana madinika :
Andriambangaina : ( 1810 - 1825 ) izay nifehy ny Zafimanoa .
Ny Betsimisaraka Atsimo , dia maro andriana saingy ny tantara dia tsy naneho ny fiandrianan’andriana nanjaka. Rehefa nanaiky an-dRadama I ho mpanjaka tokana teto Madagasikara i Fisatra rahalahin’i Jean René , dia nikomy ny Betsimisaraka Atsimo ka nifidy ny mpanjakan’ny Frantsay , hanjaka aminy ka naharomotra ny fanjakana Foibe taty Imerina ka nahatonga ny ady .
Ity ilay toeram-pamaharan’ny Tafika Malagasy Fahizay rehefa nanani-bohitra ny tafika Frantsay . Fort Manda Mahavelona [33]
Sary maneho ny fifindra-monina teto Madagasikara talohan’ny 1300
TOKO II

2.1 . Ny Fanjakan’i Madagasikara . Hitohy.....tsy ho ela
--------