MADAGASIKARA FAHAGOLA SY FAHA MPANJAKA (NY Andri-Fara)

Teny Fanolorana

Fa iza marina moa ny Mpanoratra ?

Teraka tao amina tanàna iray antsoina hoe : Sahamaro Andrainjato izy . Fokontany iray ao anatin’ny Fivondronam-pokontany Fianarantsoa II . Ny Rahavavin-dreniny ,vavimatoa no mitoetra sy nanorim-ponenana tany. Ny rainy dia : Ravelontsalama Andrianarivo Guy Richard ; Ravaoarisoa Marie Marine kosa no reny , izay nahitany masoandro. Betsileo avy any Ambositra ry zareo . Folo mianadahy izy ireo , no naterak’ireo ray aman-dreniny , fa saingy efa nandao ny tany kosa ny roavavy , raha vao amam-bolana vitsy monja ny iray , ary efa notezaina roa taona kosa ilay faharoa. Ankehitriny dia efatra vavy sy efatra mirahalahy izy ireo, izany hoe : Valo mianadahy izany. Ny rainy dia Mpiasam-panjaka ambony satria izy no nitana ny toeran’ny « Chef de Service à la Direction de la Valoritation des resources Humaines » . Tamin’ny taona 1993 tao Ambohijatovo ; ary efa nosaloran’ny fitondram-panjakana ny « Ordre National Malagasy sy ny Chevalier de L’Ordre National Malagasy » ihany koa. « Ingenieur Plannificateur » izy . Ny reniny indray kosa dia « Adjointe de Service Vétérinaire Stagiere » tao amin’ny Service Vétérinaire Ampandrianomby . Raha ny lafiny Finoana indray kosa dia Katolika ny reniny ary Protestanta ny rainy. Nandia fianarana ihany ny tenany saingy fanohizam-pahalalana fotsiny izany noho ny antony ara-piainana ve ! sa noho ny hetraketraky ny fiainana ihany koa ! sa …, ny hany azo ambara dia nihoitra izy ary tsy natao hifaninana amin’ireo nandranto fahaizana ambony fa izay kely mba nangoniny tao am-pony sy tao an-tsainy , no namboariny ho amboara sy tantara .
Nandalo ny ambarantonga Fototra voalohany izy ny taona 1972 ka ny Garabola tao Ambohitrakely ; no nisantarany A.B.D n’ ny fampianarana ; avy eo izy ny taona 1973 dia ny EPP Ankadivato , izay nondimbiasan’ny EPP Avaradoha . Ny Fanabezana Fototra faharoa kosa dia ny College Radama I , Anjanahary sy ny I.E.P Avarandoha . Ny Ambaratonga Fahatelo kosa dia ny Lapan’ny Tovolahy Andohalo sy ny CNTEMAD , Sampana lalàna , tetsy Ankaditapaka, saingy nafoiny izany rehefa tafiditra ho Mpiomana ho Mpitandrina , tao amin’ny College Theologique Mandritsara izy ny taona 1999 . Voatery nandao izany izy , na ny marimarina kokoa , voaroaka noho tsy nahazoany ny salanisa 10 , satria 0,75 monja , no tsy nahafeno ny isa notadiavina amin’ny fianarana toy itony , tsy misy angamba ny atao hoe :

1




« salan’isa farany ahafahana misondrotra kilasy » , Izay ny lafiny amin’iny fa ny fiainana an-davan’androny indray no ambara fohy amintsika : Efa nampianatra tao amin’ny Sekoly Fjkm Rainisinja ; Namehana ny taona 1988Solon-dohan-tsokajy ny Andiany Voromahery , tao amin’ny Fikambanana Scout Kiadin’i Madagasikara ary efa lohan-tsokajy ny Andiany Maingoka tao amin’io Fikambanana io ihany koa ny taona 1980 - 1989 , Filoha mpanorina ny Fikambanan’ny Tanora Mihetsiketsika Miray Santatra ny taona 1990 sy ny Fikambanan’ny tanora vonona hanondrotra an’i Madagasikara ny taona 1992 . Filoha Lefitra ny Fikambanan’ny Tanora Arema tao Andraisoro ny taona 1994 .
Niasa tao amin’ny Ministeran’ny Fiompiana tao Ampandrianomby ny taona 1993 . Tsy adino fa nampianatra tao amin’ny Sekoly FJKM Rainisija ; tao Namehana ny taona 1998 . Mpampianatra Sekoly Alahady ao amin’ny FJKM Andrainarivo Fahasoavana izy ny taona 1999 ary Biraon’izany Sekoly Alahady , izany nandritra ny 16 taona ( 2003 ka hatramin’izao taona 2020 izao ) . Ny taona : 2003 - 2007 : Mpihevi-draharahan’ny Sampana Sekoly tao amin’ny Synodam-paritany Antananarivo Atsinanana, no nampiananatra ny Voafonja Vehivavy tao amin’ny Fonjan’Antanimora ihany koa ny tenany , tany amin’ny ny taona 2004 - 2005 . Nomena ny Sertifika rehefa nahavita ny Fiofanana .
« Alphabetiser » ny taona 2004 , tao amin’ny FMBM . Mpikaroka sy mpikirakitra ny Arsivam-piangonana no fiofanana farany natrehany ny taona 2005. Nahavita ny fianarany tao amin’ny Sehatra Teolojika ho an’ny Laika , tao amin’ny
« Faculte de Theologique Ambatonakanga » Andiany Faharetana izy ny taona : 2005. Nahavita ihany koa ny Fianarana Teolojika am-pitain-davitra tao amin’ny « International Lutheran Laymen’s Leaque » sy ny « Lutheran Hour Minstries », ny taona 2005 [ Amin’ny Fiteny Malagasy sy Frantsay ]
Ny 30 Martsa 2006, izy no tafiditra niasa tao amin’ny Ivo toerana fanamboarana Vakisin’ ny biby fiompy etsy Ampandrianomby ; izay eo ambany fiahian’ny Ministeran’ny Fampianarana Ambony sy ny Fikarohana ara-tsiansa , ka ny sampana Varotra sy ny « Etiqueter » ( Petit Bout de Papier ) no asa niandraketany tao tamin’izany , fa ny taona 2009 , izy dia niakatra tao amin’ny « Laboratoire ao amin’ny « Service Milieu » ka nisahana ny andraikitra ho « Garcon de labo » ny taona 2018 , izy no lasa ho «Preparateur de Laboratoire » na « Ouvrier Spécialisé » ary mbola izany hatamin’izao taona 2020 , izao . Ny taona 2007 , izy dia Birao ny Sampana Sekoly Alahady . Synodam-paritany Antananarivo Atsinanana ; ary mbola am-perin’asa hatreto amin’ny fotoana hanoratana ( 2020 ) .

2




Manana traikefa ihany koa mahakasika ny Fanabeazana ny Ankizy na ny :
« Education pour la paix » noho ny Fiofanana nampanaovin’ny Unicef, azy ny taona 2008 . Efa Filoha Lefitry ny « Secteur Mangarivotra » ; Fokontany Ambatomaro Antsobolo ny taona 2009 - 2010 . ny tenany . Nomena ny Diplaoma ny Sekoly Alahady Manomana Mpampianatra tao amin’ny Sampana Sekoly Alahady . Synodam-paritany Antananarivo Atsinanana , ny taona 2016 . Niofana mahakasika ny asa fanaovan-gazety nampanaovin’ny Foibe FJKM , na ny marimarina kokoa ny mahakasika ny Serasera eo anivon’ny FJKM ny taona 2018 .
Tale misahana ny ara-bola ao amin’ny Gazety Taniketsa , avoakan’ny Sampana Sekoly Alahady Fjkm Andrainarivo Fahasoavana, nandritra ny taona maro :
( Folo taona , ary mbola am-perin’asa , nanomboka ny taona 2010 , ka hatramin’izao taona 2023 izao . )
Ny Volana Jona 2006 , izy no nihaona sy nifankahita tamin’ilay olon-tiany tao amin’ilay ivo-toerana izay niasany , izay nolazaina tery aloha ka ny 30 Desambra 2006 ; no natao ny fangatahana sy ny fifamofoana ary ny vody ondry . Izany dia notanterahana tao Madiotsifafana Ambatondrazaka ; araka ny fangatahan’i Dokotera Benjamina . Ny Sabotsy 31 Martsa 2007 ; kosa no natao ny fisoratam-panadiana tao amin’ny Firaisana fahatelo , tetsy Antaninandro; izay nitohy tamin’ny fanamasinana ny fanambadiana izay natao tao amin’ny FJKM Andrainarivo .Izany lehilahy izany no nampakatra an-dRtoa RABERANTO Fidson Dina Tantely ho , vadiny . Telo mianadahy ny zanany ka roa vavy ary Lahitokana ny iray . [ ANDRIANARIVO TANTELY Ialy Nofy Meva Miangoty ( 15 taona = Kilasy taona 11 *) ; ANDRIANARIVO TANTELY Ny Arovana Miotisoa Sombin’Aina ( 13 taona = Kilasy taona faha 4 * ) ary ANDRIANARIVO TANTELY Fanomezantsoa Aina Nafindra ( 11 taona = Kilasy faha 6 * ] * Ny taona 2023 .
Ny Gazetim-panjakana ; izay nivoaka tamin’ny Alakamisy 11 Jolay 2019 ; izay mitondra ny laharana : 3899 ; araka ny didim-pitondra laharana faha 12 288 / 2019 – PRM GCH ; izay nataon’ny filohan’ny Repoblika Atoa Andry Niriana Rajoelina ; tamin’ny 14 Jona 2019 ny mahakasika ny medalin’ny mpiasa ; dia omena noho ny fahatongavan’ny 1 May 2019 . Ny tenany dia nomen’ny fitondram-panjakana ny medaly alimo ; rehefa niasa nandritra ny 14 taona tao amin’ny IMVAVET etsy Ampandrianomby , izay Orinasa misahana ny fanamboarana Vakisiny ho an’ny biby , voalaza tery aloha.
Tsetsetra tsy aritra no hilazana fa nandalina sy nikaroka ny soratra izy ka nahafahany namoaka boky vitsivitsy sy nahasahiany nanambara ampahibemaso fa tsy poeta izy fa ny soratra miteny no nosoratany . Ireto misy boky efa navoakany .



3
- Aloka sy Nofy : Tononkalo ; nivoaka ny volana Aogositra 2004
- Amour et Deception : Tononkalo amin’ny fiteny frantsay : nivoaka ny volana Febroary 2005 .
- Tiako ny zanako ka beaziko : Famakafakana : Nivoaka ny volana Aogositra 2014 . Tany Toamasina
. Fanamarihana hafa : Raha tsy nisy nampianatra ny taranja Pratika , tao amin’ny Ivo-toerana SAMM na ny Sekoly Alahady Manomana Mpampianatra , ao amin’ny : CENHOSOA , etsy amin’ny Hopitaly Soavinandriana teo aloha , izay sahanin’ny FJKM Antananarivo Atsinanana , noho ny nahalasanan’ny mpanompony Atoa HERY , izay nampianatra io taranja Pratika io , dia nandray izany toerana izany ny tenany ny taona 2021 , fidiran’ny taom-pianarana , rehefa neken’ny Filohan’ny Sekoly Alahady . Synodam-paritany Antananarivo Atsinanana .Mino izahay fa ampy anao ny mahakasika ny mpanoratra ary ho fantatrao miandalana izany , hoy ny namany tsy nahafoy azy , nanomboka teo amin’ny nahaterahany ka hatramin’izao , ary nifanindran-dalana taminy foana .
{ Niangavy ahy izy tsy hilaza ny momba azy manokana kanefa voatery aho amin’ny maha iray anay satria Alokin’ny Hoaviko izy…Noterena hangina fa tsy nety …Aloka…Alok’iza...Alokin’ny vatako mahantra . }













{ Ny Aloka rehefa tazanina dia maneho fa tsinotsinona ny olona iray na zavatra voaforona iray ,satria tsy tena izy fa manaloka ihany }

4




Ny zanaky ny mpanoratra telo mianadahy



“ Ny Fitiavako ny Fireneko , tsy atakaloko vola na voninahitra . Tiako izy satria teto aho no napetrak’Ilay Nahary . Malagasy aho ary reharehako izany . Na inona volon-koditra na avy aiza no niaviako ”








5


TOKO I

1. Ny Fiandohany
Raha ny Nosy eto amin’izao tontolo izao no heverina, dia i Madagasikara no lehibe indrindra. Manarakaraka azy avy eo i Borneo sy Nouvelle Zelande ary i Australie. Izay samy ao anatin’ny vondron - dranomasina Océanie avokoa, ary ao anatin’ny hémisphère atsimo no toerana misy azy. Ilay lakan-dranon’ny Mozambika, 400 km monja no manasaraka ny Nosy Madagasikara amin’i Afrika.
Raha ny tantara anefa no zohina dia tsy momba velively tamin’i Afrika mihitsy i Madagasikara, fa saingy noho izy akaiky loatra ny tany Afrikana no nahatonga azy ho « Ilay tany lehibe Afrikana voadidina ranomasina » . 592.000 Km2 ny haben’ny velarany. 1580 Km kosa ny tsanganany. 5.600 Km, kosa ny moron-tsiraka . Tany ambadik’i Manareza, araka ny Carte de Martin Behaim, ilay saritany vita tamin’ny taona 1492, dia nikambana tamin’ilay tany lehibe anankiray atao hoe: ( Savona sy Isaïr ) i Madagasikara, izay nitohy hatrany Indes ka hatrany Australie. Voasaron’ny ranomasina sy vokatry ny horohoron-tany ambanin’ny ranomasina anefa io vondron-tany iray lehibe io ka nampihanjahanja ireo vondron-tany maromaro amin’izao fotoana izao, anankiray amin’izany i Madagasikara, ilay misari-tongotra an-kavia.
( na ilay Nosy lehiben’i Afrika ). Ny fahitana an’ireo karazam-biby velona fahangolan-tany toy ny : Dinozoro ary ireo karazam-biby velona sy karazan-java-maniry tsy fahita afa tsy eto amintsika irery no maha tokana an-tany azy . Raha ny 2000 taona no mankaty anefa no jerena dia tsy nisy fiovana firy ilay endrika soa nananany na dia nisy ihany aza ny fikikisan’ny ranomasina ny morontsiraka .Teo ihany koa ireo. vondron-tany manodidina azy ( Comores, La Réunion, Maurice, Maldive, Seychelles ).
Marco Polo, tamin’ny taon-jato faha-13 no nahita azy voalohany, ary taty aoriana dia làlam-bolan’ny Eoropeana sy ny Afrikana ary Asiatika i Madagasikara. Teo amin’ny varotr’olona sy ny fifanankalozana entam-barotra. Ary farany aza moa dia lasa toeram-pamaharan’i Frantsay mihitsy ary nobodoiny tanteraka tsotra izao .
1.2 Ny Nahatonga ny anarana hoe : « Madagasikara »
Voalohany aloha , i Madagasikara dia Nosy tokana onenan’ny Malagasy , izay miteny ny fiteny malagasy tokana. Tsy ireo fahiny teto amin’ity Nosy ity , no nanome ny anarana hoe : Madagasikara an’ity tanindrazantsika ity, fa ireo vahiny izay namangivangy azy matetika, noho ny hasoany.


6




Noho ny tanintsika tsy nanana anarana tamin’izany andro izany, rahefa niantso ny Nosy izy ireo, dia ny Tanin‘ny Malakasin’Iharana no niantsoany azy. Malakasy dia ny manodidina an’Iharambazaha. Iharambazaha dia tendrombohitra any avaratra atsinanan’i Madagasikara, any amin’ny tanin’ny Antakarana .
Rehefa nifintina hatrany hatrany ny Tenin‘ny Malakasin’Iharana dia toy izao ny fiovaovany : Malagasi ihara = Madagasi kara = Madagasikara
Ny hevitry ny teny hoe : Madagasikara izany dia voalohany - Madagasikara tanin’ny Malagasy ary faharoa Madagasikara, tany be harambato; Araka ny fanehoan-kevitry ( Dokotera Rakotonirainy Joseph ) . Hatramin’ny arivo taona maro , dia tsy fantatra ny anaran’ity Nosy ity, Eny fa na dia efa nisy aza , izay hafa fomba ; nohon’ny Arabo aza . Fantatsika ny fitoviana amin’ny teny malay sy Malagasy, araka ny tantara voatana ao amin’ny Sorabe Anakara - Antemoro , izay mampiseho ny volan’onjatsy ( 1200 - 1500 ) ary nahalalana fa nisy bonaika tia fihavanana tao avaratra - atsinanana ( Vohimaro ) izay natao hoe : malakasy. Nisy harambato tsara tarehy sy nahafinaritra nampalaza io toerana io. Koa nantsoin’ny olona hoe : Iharambaya na Iharambazaha tato aoriana. Ny vazaha dia midika hoe vahiny. Ny tompon - tany tao kosa dia nataon’ny vahiny hoe : Malakasin’i Iharana ; Harana, fototeny ao anatiny dia Kara ; harambato, iharamalaza, vatokaranana, ka vato no heviny amin’ny raki-bolana : Malay - malagasy . Niitatra ny fivelaran’ny teny hoe Malakasy . Tsy ny manodidina an’Iharambazaha intsony no nantsoina hoe : Malakasy taty aoriana, fa ny mponin’i Madagasikara manontolo. Tsy Malakasy intsony anefa no niantsoana azy fa Malagasy , ka ny K izay renintsortra mahia, manify, kely dia niova ho G, renintsoratra vaventy, goavana. Tsy tandrifin - drahona izany fiovana izany fa lalànan’ny fiteny malagasy mihitsy. Diniho ange : Ngeza , Goavana, Goay ; ampitahao amin’ny Grand, Gros, Gras, Great . Ny Kely ; Kitina ; Pitiny , sns .., ampitahao amin’ny hoe : Cretin;Chetif; Petit ,etc . Faharoa , izay mbola hiadian-kevitra ihany ny momba an’i Madagasikara , ilay be Harambato , Raha tsikeraina ny teny hoe : Madagasikara , dia toy izao no hita, Madagasi + kara . Ny Kara izay teny nanampy ; entina milaza ny toetry ny tanin’i Madagasikara, izay tany be harambato. Ny Kara * = dia ilazana zava - mafy, mitarehim - bato : akoran’atody, maty ankaranany, maneno ankaranany, akorandriaka, haranan’akoho, vato karanana, karaobato, karakaina, karandoha. Mbola i Dr Rakotonirainy joseph, ihany no mamaritra izany amin’ny lahatsoratra nataony .




7




Saritanin'izao tontolo izao tao anatin'ny fifindrana, ary mbola hitantsika eo ny tany Nosy lavalava atao hoe Lémurie. Ny antony niantsoan’ny mpandinika azy hoe Lémurie, dia noho izy hany faritany ahitana ireo Ragidro na Lémurien. Misy 32 ny karazan - dragidro, nefa ny 28 amin’izy ireo , dia mbola velona tsara eto Madagasikara avokoa , hatramin’izao. Tamin’ny taona 600 tapitrisa ; no nisian’ny olombelona voalohany tany Malaizia, any Azia afovoany ary teto Afrika - Madagasikara.
Dia nilentika tsikelikely i Lemurie, nanjavona ary tsy tazana na hita intsony , afa - tsy i Madagasikara no nahatahiry betsaka tamin’izany. Dia nanirery teo atsinanana kelin’i Afrika ity nosy ity , ary ny biby sy ny hazo maniry tao aminy. Izany no mampitovy be dia be , ny sivilizasiona Malay sy Dravidiana, nefa i Madagasikara irery ihany , no hany nahatahiry betsaka tamin’izany. Tsy avy ny Malaizia velively ny razan’ny malagasy fa : tompon-tany hatramin’ny fahagola teto** . Ny teny mampiavaka antsika amin’ny hafa rehetra dia noho isika ny Anaran-dReny *** no lovana fa tsy mba ny Anaran-dRay , toy ny firenen - drehetra . Toy izany koa no mbola hisian’ny Alfabeta Tra sy Dra eto madagasikara fa ny an’ny firenen - kafa rehetra dia levona sy karazan - teny maty ( sanskrity ). Nisy vahiny lehilahy mpiantsambo isan - karazany nandalo teto Madagasikara , naka vehivavy tompontany teto ary dia namela taranaka teto izay notinaizan’ny reniny irery rehefa lasa ilay vahiny. Izany hoe kazazan’olona tokana ny razambavintsika Malagasy rehetra tany am-piandohana , ary satria ny anaran-dReniny no nentiny , dia avy amin’izany no nihavian’ny teny Manakasina hoe : Firenena . Ary koa ny fitenin-dreniny no nolovany, ary dia izao fiteny malagasy izao izany . Izay no anton’ny hiantsoana mialoha ny razan’i Neny ; alohan’ny razan’i Dada , raha hanao Tsikafara
( Matriarcat ny fombandrazantsika ) . Ny volan’onjatsy izay nosoratana tamin’ny sorabe tamin’ny taona 1504 dia ahitana mazava fa efa nanana sivilizasiona ny mponin’ity Nosy ity, izany hoe ny Razan’ny Neny ****


8


Araka ny fikarohana natao ihany , dia fahadisoana nataon'ireo Eropeana nanaraka ny feo heno ary voasoratr'ingahy Marco Polo, izay efa voalaza etsy ambony io, no nahatonga ny anaran'i Madagasikara ao amin'ny bokiny mitondra ny lohateny hoe : « Milione » , voadika amin'ny fiteny italiana . Ankehitriny dia marihiny fa misy fanjakana roa lehibe matanjaka any amin'ireo nosy roa ao atsinanan'i Afrika dia i Madaghosho = ( Madeigascar na Mogelascio ) sy i Zanzibar ( Zanguebar ); arak'izany ny teny hoe : Madaghosh izay ampiasain'i Marco Polo eto dia azo heverina fa mifandraika amin'ny teny hindy indianina hoe : mad'hos ; koa noho izy nihaino fotsiny nefa tsy tena mahay ny teny hindy dia izay nahazoany azy no nanoratany azy; koa azo heverina fa io teny hindy ; izay nanaraka ny sivilizasiona maley tamin'izany io no mety ho fototry ny teny , tena mahalaza ny anarana hoe Madagasikara sy Malagasy, satria miovaova ny fanononana ny teny araka ny fotoana sy ny tantara, ary tsy mitsaha-mivoatra izy.
Ny teny Hindy mad'hos , moa dia midika hoe : « ravoravo », « mifalihavanja » , « velon'aina fa feno fanantenana » ; tsy lavitra an'izany ny fomban'ny Malagasy ary mahasarika vahiny maro, koa mety ho notondroin'ireto Indianina ho tanin'ireo olona falifaly na ravoravo ity Nosintsika.
Raha dinihina izany dia ireo Indianina tonga taty amintsika voalohany no nanome io anarana io; ary raha ny fiovan'ny feo no zohina dia toy izao no azo andinihana io teny io: mad'hos , mety ho voatonona ho mad'ghos, na mal'hos, na mal'ghos, saingy ny hoe Madeigascar , voalazan'i Marco Polo dia noho izy nanao lala-mahitsy fotsiny, ary nandahatra azy mora fotsiny amin'ny hoe Zanguebar na Zanzibar ; ( marihina fa amin'ny fandrasan-teny ny fiovana dia ny h lasa g ; ny d , miova ho l , koa azo halalinina akaiky izany ) . Toy izao kosa ny hevitr'i Xhi sy M'aa, izay filôzôfy malagasy anisan'ny fanta-daza:Ny fanandroana malagasy dia mampiasa anaram-bolana, toy ny fanandroana rehetra hita eran-tany: Alahamady, Adaoro, Adizaoza, Asorotany, Alahasaty, Asombola, Adimizana, Alakarabo, Alakaosy, Adijady, Adalo, Alohotsy. Amin'ireo anaram-bolana ireo dia ny volana Alahamady sy Alakaosy ary Alakarabo no nivoahan'ny teny hoe : Mady - Kaosy - Kara , ka ireo hono no nahatonga ilay hoe : Madagasikara rehefa atambatra ny teny .


Mbola hitohy raha sitrakao






9
--------